ABSOLUCJA – (rozgrzeszenie) – udzielane przez kapłana w sakramencie pokuty odpuszczenie grzechów.

ABSYDA – Półkoliście zakończone prezbiterium kościoła, w którym znajduje się ołtarz i miejsce dla kapłana

ADORACJA – oddanie czci, uwielbienie, uniżenie się przed Bogiem, hołd oddawany Bogu.

ADWENT – czas przygotowania do świąt Bożego Narodzenia a także oczekiwanie na przyjście Chrystusa przy końcu czasów (paruzja).

AGNUS DEI – „Baranek Boży”

AKOLITA – posługujący w liturgii (przygotowuje ołtarz i dary ofiarne oraz pomaga w Rozdawaniu Komunii św.)

AKOLITKI – lichtarze z płonącymi świecami używane w czasie czytania Ewangelii oraz w procesjach niesione obok krzyża.

ALBA – długa, biała szata liturgiczna (kapłana i służby liturgicznej w czasie liturgii), symbolizująca łaskę chrztu św.

ALUMN, KLERYK – student Seminarium Duchownego.

AMBONA – miejsce do czytań biblijnych oraz wygłaszania homilii (kazań), dziś najczęściej pulpit zwany ambonką usytuowany w prezbiterium.

AMEN – Uroczyste potwierdzenie: „Niech tak się stanie!” lub „Tak, wierzę w to!”

AMPUŁKI – są to naczynia liturgiczne w kształcie małych dzbanuszków w których podaje się wino i wodę do mszy św.

ANIOŁ PAŃSKI – modlitwa odmawiana rano, w południe i wieczorem dla uczczenia Wcielenia Bożego i macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny.

ANTYFONA – refren rozpoczynający i kończący psalm w liturgii godzin, używany też podczas Mszy św. i w nieszporach.

APOKRYFY – księgi wczesnochrześcijańskie tematycznie związane z Pismem św.(często zawierają opisy z życia Pana Jezusa).

APOSTOLAT – urząd głoszenia Ewangelii i posługa sakramentalna(duchownego), w przypadku świeckich – czynne zaangażowanie w Kościele poprzez przykład życia i modlitwę.

APOSTOŁ – najbliższy współpracownik Jezusa (świadek całego czasu, „kiedy Pan Jezus przebywał z nami… aż do dnia, w którym został wzięty od nas do nieba „Dz 1,21n).

APSYDA – półkolista wnęka w ścianie kościoła lub kaplicy, zwykle w niej miejsce na tabernakulum lub krzesła dla kapłana.

ARCHIDIECEZJA – jednostka terytorialna administracji kościelnej.

ARCYBISKUP – tytuł biskupa stojącego na czele archidiecezji (metropolii).

ASCEZA – ćwiczenie się w cnocie

ASPERSJA – liturgiczne pokropienie wiernych wodą święconą jako przypomnienie chrztu, jego skutków i zobowiązań.

ASYSTA – diakon lub dwaj diakoni towarzyszący biskupowi bądĽ kapłanowi w uroczystej celebracji (lub Ministranci asystujący głównemu celebransowi)

AUDIENCJA – wcześniej uzgodnione oficjalne spotkanie z ważną osobistością.

AUREOLA – koło otaczające głowy świętych (symbolizujące świętość).

BALDACHIM – ozdobny daszek lub ozdobna osłona z materiału nad godnymi czci miejscami i osobami, przede wszystkim jako osłona niesiona nad Najświętszym Sakramentem, także nakrycie ołtarza lub tronu

BAPTYSTERIUM – wolno stojąca kaplica chrzcielna lub element dawnych kościołów biskupich, w kościołach parafialnych przeważnie tylko chrzcielnica.

BAZYLIKA – w sensie architektonicznym – kościół wielonawowy (nawa główna wyższa od naw bocznych), basilica minor – tytuł nadawany znaczniejszym kościołom.

BEATYFIKACJA – uznanie za błogosławioną, osobę zmarłą w opinii świętości (poprzedzone procesem beatyfikacyjnym)

BIBLIA – Pismo święte – zbiór ksiąg napisanych pod natchnieniem Ducha świętego zawierających słowo skierowane do ludzi przez Boga.

BIERZMOWANIE – sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego, w którym człowiek otrzymuje w szczególny sposób Ducha świętego.

BINACJA – dwukrotne odprawianie Mszy św. jednego dnia (prawa binacji udziela Biskup).

BIRET – nakrycie głowy duchownych katolickich.

BISKUP – zwierzchnik Kościoła lokalnego (diecezji), który przewodniczy wspólnocie wiernych mocą bezpośredniego apostolskiego pełnomocnictwa.

BŁOGOSLAWIEŃSTWO – życzenie uzyskania specjalnej przychylności Bożej dla jednostki, wspólnoty lub rzeczy przez odpowiednie słowa i towarzyszące im gesty sakralne, modlitwa nad rzeczą lub osobą w celu uproszenia pomocy od Boga.

BREWIARZ – księga do odprawiania modlitwy uświęcenia dnia (liturgii godzin) przez duchownych i świeckich.

BURSA – sztywna torebka do zawieszenia na szyi, na naczynie z Komunią chorych.

CAŁUN – Szata, w którą owinięte było ciało Chrystusa złożonego w grobie, na której w cudowny sposób odbiła się postać Chrystusa

CARITAS – czynne praktykowanie chrześcijańskiej miłości bliĽniego lub organizacja dobroczynna działająca w Kościele.

CELEBRANS – osoba przewodnicząca zgromadzeniu liturgicznemu (najczęściej kapłan).

CELIBAT – zobowiązanie kapłańskie do pozostania w stanie bezżennym

CEREMONIARZ – osoba przygotowująca i koordynująca różne posługi oraz dbająca o spokojny, harmonijny przebieg uroczystości.

CHARYZMAT – szczególne dary od Boga, uzdalniające człowieka do posługiwania w Kościele, udzielone dla dobra nie tyle obdarowanego, co dla dobra innych.

CHORAŁ – oficjalny śpiew Kościoła (jednogłosowy), lub księga zawierająca śpiewy liturgiczne.

CHRZCIELNICA – naczynie z kamienia, metalu lub drewna, w którym przechowuje się wodę do chrztu, jest ona symbolem odrodzenia z wody i z Ducha świętego.

CHRZEST – pierwszy i najpotrzebniejszy sakrament, uwalnia od grzechu pierworodnego i wszystkich innych grzechów i włącza do Kościoła.

CHRZEśCIJAŃSTWO – religia założona przez Jezusa Chrystusa. W ciągu wieków swej historii rozpadło się na: Katolicyzm, Prawosławie, Protestantyzm.

CIBORIUM – puszka na komunikanty

CIEMNICA – miejsce w kościele gdzie przechowuje się Najświętszy Sakrament w noc z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek.

CINGULUM – sznur służący do przepasywania alby, element stroju liturgicznego.

CNOTA – właściwa postawa wobec Boga, bliĽnich i samego siebie lub stała skłonność do powtarzania dobrych uczynków.

CREDENTIA – stolik na przedmioty liturgiczne

CREDO – wyznanie wiary (łac. credo – wierzę).

CUDA – nadzwyczajne zjawiska o charakterze religijnym przekraczające naturalne prawa.

CUSTODIA /kustodia/ – naczynie, w którym przechowuje się Najświętszą Hostię do wystawienia w monstrancji.

CYBORIUM – puszka(naczynie) do przechowywania Eucharystii pod postacią chleba.

DARY OFIARNE – rzeczy i akty wewnętrzne, które człowiek składa Bogu w czasie Mszy św. Przede wszystkim są to dary chleba i wina, które oznaczają wszelką ofiarę człowieka

DEO GRATIAS – „Bogu niech będą dzięki”

DIAKON – Pomocnik kapłana, który na mocy swoich święceń może udzielać sakramentu chrztu, chować zmarłych, błogosławić małżeństwa i rozdzielać Komunię św. „Stali diakoni” mogą być ludĽmi żonatymi

DIASPORA – Miejsce, gdzie „rozproszeni” katolicy żyją pośród większej wspólnoty ludzi innego wyznania

DOGMAT – Prawda religijna, którą Kościół podaje do wierzenia jako nieomylną

DOMINUS VOBISCUM! – „Pan z wami”

DZIEKAN – Ksiądz stojący na czele księży pracujących w jednym dekanacie (zwykle 10 parafii)

EKSKOMUNIKA – Ciężka kara kościelna polegająca na wyłączeniu katolika ze wspólnoty Kościoła

EPISKOPALIA – Insygnia władzy biskupiej (mitra i baculus)

EPISTOŁA – Czytanie przed Ewangelią wzięte ze Starego Testamentu lub Listów Apostolskich

ET CUM SPIRITU TUO – „I z duchem twoim”

EUCHARYSTIA – Dziękczynienie (Msza św.), także: Najświętszy Sakrament przechowywany w tabernakulum

EXULTET – Uroczysta pieśń wykonywana podczas liturgii Wielkiej Soboty

FRESKI – Malowidła naścienne wykonywane na mokrym jeszcze tynku

GLORIA IN EXCELSIS DEO! – „Chwała na wysokości Bogu”

HOMILIA – (kazanie) jest to słowo kapłana skierowane do wiernych na tle usłyszanych czytań biblijnych.

HOSANNA – Okrzyk ten wznosili ludzie, gdy Chrystus wjeżdżał do Jerozolimy. Podczas Mszy św. znajduje on odzwierciedlenie w śpiewie „sanctus”, co znaczy tyle, co „święty” lub „Pomóż Panie!”

HYMN – uroczysta pieśń śpiewana na cześć Boga lub świętych

IHS – są to trzy pierwsze litery imienia Jezus pisanego w języku greckim

IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTUS – „W Imię Ojca i Syna i Ducha świętego”

INRI – „Jezus z Nazaretu, król żydowski”. Napis ten umieszczony był na tabliczce wiszącej na krzyżu Chrystusa

INTENCJA MSZALNA – gdy wierzący zamawia Mszę św. podaje jakąś prośbę – mówi, o co pragnie, by się modlić

ITE MISSA EST! – „IdĽcie w pokoju Chrystusa!” (dosłownie: IdĽcie, ofiara spełniona)

KANON – Najważniejsza część Mszy św. ze słowami przeistoczenia, nazywana także „pierwszą modlitwą eucharystyczną”, także: pieśń wykonywana przez wiele głosów, jeden po drugim

KATAKUMBY – podziemne chodniki z grobowcami, w których chowani byli zmarli chrześcijanie w czasach Cesarstwa Rzymskiego

KATECHUMEN – kandydat do chrztu

KIELICH – jest to naczynie liturgiczne w którym w czasie mszy św. składa się wino do konsekracji.

KOMPLETA – modlitwa wieczorna kościoła

KONFESJONAŁ – miejsce sprawowania sakramentu pokuty

KONWERTYTA – człowiek powracający do wspólnoty wierzących

KORPORAŁ – płótno, na którym rozkłada się naczynia liturgiczne (tj. kielich, patena, monstrancja)

KROPIDŁO – Przedmiot, przy pomocy którego kapłan kropi wiernych wodą święconą

KRZYŻ PROCESYJNY – krzyż przeznaczony do noszenia w czasie procesji

KRZYŻMO – olej święty używany podczas chrztu i bierzmowania

KYRIE ELEJSON! – „Panie, zmiłuj się!”

LAVABO – naczynie do obmycia rąk celebransa

LEKCJONARZ – księga zawierająca czytania mszalne

LEKTOR – czytający czytanie podczas Mszy św.

LUNULA – (melchizedek) półksiężyc do Najświętszej Hostii w monstrancji

MINISTRANT – członek ludu Bożego, który w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełnia posługę pomocniczą w sposób określony przepisami Kościoła

MITRA – nakrycie głowy biskupa używane podczas sprawowania czynności liturgicznych

MONSTRANCJA – przedmiot liturgiczny w którym umieszcza się Hostię celem adoracji lub procesji

NAVIS – „łódka” z kadzidłem

NAWIKULARIUSZ – ministrant niosący navis z kadzidłem

NEOPREZBITER – kapłan, który niedawno przyjął święcenia kapłańskie

ODPUST PARAFIALNY – uroczystość, w której parafia w sposób szczególny czci swego Patrona

OKTAWA – osiem dni po wielkim święcie kościelnym

OŁTARZ – jest to stół, na którym składa się Najświętszą Ofiarę i przy którym rozdziela się Ciało Pańskie.

ORACJA – uroczysta modlitwa odmawiana przez kapłana w imieniu wiernych

ORNAT – wierzchnia ozdobna szata liturgiczna kapłana odprawiającego Mszę św.

PALKA – chusta w kształcie kwadratu, usztywniona, służąca do nakrywania kielicha

PASCHAŁ – świeca symbolizująca Zmartwychwstałego Chrystusa

PASTORAŁ – ozdobna laska używana przez biskupa jako symbol posługi pasterskiej otrzymanej od Chrystusa

PATENA – naczynie liturgiczne, na którym składa się w czasie Mszy św. chleb do konsekracji

PATER NOSTER – „Ojcze Nasz”

PREFACJA – Zmienna, pierwsza część Modlitwy Eucharystycznej, kończy się śpiewem „Sanctus”

PREZBITERIUM – część kościoła, w której znajduje się ołtarz główny

PROCESJA – uroczysty pochód religijny połączony ze śpiewem

PRYMICJA – pierwsza Msza św. sprawowana przez neoprezbitera w rodzinnej parafii

PURYFIKATERZ – ręczniczek do wytarcia kielicha

REKOLEKCJE – Ćwiczenia religijne trwające kilka dni, często przeżywane w ciszy

RELIKWIARZ – ozdobne naczynie w którym przechowuje się relikwie

RELIKWIE – cząstki kości świętych Pańskich lub przedmioty, które miały styczność z Chrystusem Panem albo świętymi

REQUIEM – uroczysta Msza św. pogrzebowa

RESPONSORIUM – powtarzane wersety psalmu stanowiące odpowiedĽ człowieka na Słowo Boże

SANCTISSIMUM – łacińska nazwa Najświętszego Sakramentu

SANCTUS – „święty”

SŁUŻBA LITURGICZNA – zespół ludzi, chłopców i dziewcząt, którzy w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełniają posługę w sposób określony przepisami Kościoła

STUŁA – część stroju liturgicznego – znak władzy kapłańskiej

STYPENDIUM MSZALNE – ofiara pieniężna składana podczas zamawiania Mszy św.

SUTANNA – długi czarny strój kapłański

SZABAT – siódmy dzień tygodnia u Żydów – dzień odpoczynku

ŚWIĄTYNIA – miejsce gdzie Bóg jest szczególnie obecny i czczony

TABERNAKULUM – miejsce w kościele, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament

TURYFERARIUSZ – ministrant niosący trybularz

VASKULUM – naczyńko z wodą do przepłukiwania palców po komunikowaniu

VELUM. (WELON) – często kosztowna szata, której kapłan używa podczas błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem

WIELKI TYDZIEŃ – Ostatni tydzień wielkiego postu, w którym przeżywamy wydarzenia związane z męką i śmiercią Chrystusa. Rozpoczyna się Niedzielą Palmową

WIERNOśĆ SŁOWU – dobry ministrant to taki, który w życiu codziennym dotrzymuje Panu Bogu i ludziom obiecanego słowa.

WIGILIA – dzień poprzedzający duże święto kościelne, np. Wigilia Bożego Narodzenia

WODA śWIĘCONA – jest wodą pobłogosławioną przez kapłana, przeznaczoną do czynności liturgicznych

ZAKRYSTIA – pomieszczenie (część kościoła!!!), w którym ministranci i celebransi przygotowują się do mszy św, a także przechowuje się wszystkie naczynia liturgiczne.